Karibu Rubya (Welkom in Rubya)

Aankomst in Rubya
En wij zijn begonnen! Na veel gereis, kwamen we donderdagmiddag 30 november aan in Rubya. We werden in het dichtstbijzijnde “grote” plaatsje door onze voorgangers opgehaald met de hospital car. Na 45 minuten hobbelen over een slechte weg kwamen we aan in Rubya. Het ligt dus echt behoorlijk afgelegen hier. Rubya zelf is heel erg klein en bestaat grotendeels uit het ziekenhuisterrein dat een eigen poort heeft, inclusief bewaking. Wat was het fijn om eindelijk te zien waar we de komende maanden gaan verblijven en heerlijk om mijn backpack uit te kunnen pakken. We hebben een groot huis met grote woonkamer en een mooi binnenplaatsje. De vier slaapkamers zijn simpel maar prima.
Op vrijdag konden we meekijken met onze voorgangers en kregen we van hen een rondleiding. Het was vooral schrikken om te horen hoe goed hun Swahili wel niet is. Er valt nog veel te oefenen voor ons! Vrijdagmiddag vertrokken onze voorgangers en kwamen Susan en Annemarie na een lange reis ook aan in Rubya. Eenmaal met z’n vieren kon het echt beginnen.

Eerste weekend
Het weekend hebben we besteed aan het ontdekken van de omgeving, inkopen doen op de lokale markt en heeft Godfrey (een van de studenten die coassistenten graag helpt) ons geholpen met Swahili. Op 2 minuten lopen van ons huis is een heel erg mooi uitzichtspunt. Hoewel we zeker 11 km van het Victoriameer afzitten, kunnen we dit bij helder weer zien liggen. Zaterdagavond hadden we genoten op het uitzichtspunt en liepen we terug naar het huis. Opeens hoorden we gezang. Daar stond een koortje voor ons huis te zingen. Het bleek het kerkkoor te zijn. Meteen werden we uitgenodigd om mee te doen en dat deden we braaf. De liederen bevatten soms zoveel herhaling dat wij nog mee konden zingen ook, ondanks het Swahili. Ook al verstaan we er weinig van, toch horen we het woord Mungu vaak voorbij komen. Dit betekent God, dus een kerkkoor was het zeker. We werden uitgenodigd om zondagochtend om 7:00 naar de kerk te komen om naar ze te luisteren. Dit konden we niet afslaan en zo kwam het dat wij op onze eerste zondag in Rubya om 7:00 in de kerk zaten. De dienst was in Swahili en duurde twee uur. Je kunt je misschien wel voorstellen dat wij opgelucht waren toen er een einde aan werd gebreid.

De start van ons coschap
Maandag 4 december begon dan eindelijk ons coschap Tropengeneeskunde. Na vele maanden voorbereiding, leren over tropische ziektes en een poging de basis van Swahili machtig te worden, konden we aan de slag in Rubya designated district hospital. Dit is een klein district ziekenhuis aan de westkant van Lake Victoria. Officieel telt het ziekenhuis 162 bedden verdeeld over 5 afdeling: female, male, children, maternity/labour, private. Er is een grote en kleine operatiekamer, een X-ray kamer, een speciale plek waar HIV patiënten worden gecontroleerd en ze hebben een eigen apotheek.

Morning prayer: een goed begin is het halve werk
We beginnen elke ochtend met de morning prayer. We nemen plaats in een grote zaal met tientallen houten bankjes. De dag begint met het slaan van een kruisje en het opzeggen van een gebed in Swahili dat qua intonatie verdacht veel lijkt op het onze vader. Daarna wordt een stuk uit de bijbel voorgelezen, waarna een gezang wordt ingezet. Tijdens dit geheel doen wij de anderen gewoon na en gaan wij staan en zitten wanneer dit van ons verwacht wordt. Na zo’n 15 minuten is de echter prayer alweer voorbij. Daarna is er veel tijd voor administratieve zaken en vergaderingen over allerlei onderwerpen. Zo werd er bijvoorbeeld een keer geld ingezameld voor een nieuw keyboard voor het ziekenhuiskoor.  Dat horen wij trouwens pas achteraf, want alles is in het Swahili, dus we verstaan er echt niks van. Dr. George (het hoofd van het ziekenhuis) kan behoorlijk lang van stof zijn en deze week hebben we het record van 1,5 uur morning prayer gevestigd.
Op maandag wisten we dat we naar voren geroepen zouden worden om onszelf voor te stellen in het Swahili. We hadden een stukje in het Swahili voorbereid samen onze al eerder genoemde vriend Godfrey. We hebben elk één van de volgende regels opgezegd:
Habari za asubuhi. (Goedemorgen)
Jinga langu … (Mijn naam is… )
Sisi ni wanafunzi daktari. (Wij zijn student doctors)
Tunatoka Uholanzi. (Wij komen uit Nederland)
Nimekuja kujufunza kwa vitenda (Wij zijn gekomen om te leren praktiseren)
Tutakua hapa kwa mieze mitatu  (Wij zullen hier 3 maanden blijven)
Tunatazamia kufanya kazi pamoja (Wij kijken er naar uit om samen te werken)

Toen ik de laatste zin had gezegd brak een enorm gelach los. Dit ging samen met een applaus. Dit was nogal verwarrend. Waarom lachten ze? Was het zo slecht? Of was het juist goed? Gedurende de dag kregen we meerdere keren te horen dat onze introductie zo goed was, dus het bleek een succes te zijn. Nu denken mensen wel dat ons Swahili beter is dan het is. Maar daar komen ze vanzelf wel achter.

Morning report: struggelen met het Engels.
Na de morning prayer is het tijd voor de morning report. Dit is de medische overdracht die weer op een andere locatie plaatsvindt. Officieel is de morning report in het Engels, maar er wordt vaak snel overgesprongen naar Swahili. Als er Engels gesproken wordt is het nog steeds heel moeilijk om dit te volgen. Dit komt deels door het accent, maar de mensen praten ook vaak gewoonweg te zacht en als er dan met stoelen geschoven gaat worden is er niks meer van te maken. Ik moet wel zeggen dat ik in de loop van de week steeds meer in staat ben geworden om het enigszins te volgen. Het gaat dus de goede kant op.

Werken op de afdeling
Marthe en ik zijn samen begonnen op de female ward. De Nederlandse tropenarts Marieke werkt momenteel op deze afdeling en het is heel fijn om met haar te kunnen samenwerken. Vijf jaar geleden kwam zij hier als coassistent naartoe, net als wij nu. Op haar eerste coschapdag werd zij smoorverliefd op een van de artsen. Vijf jaar later is ze met hem getrouwd, hebben ze samen een zoontje van 10 maanden en werkt ze als arts in dit ziekenhuis. Een bijzonder verhaal!
De eerste dagen hebben we vooral meegekeken met Marieke, maar we proberen nu steeds meer zelf patiënten te gaan zien. Hoewel we al een hoop medische vragen kunnen stellen in Swahili, komen we er vaak niet helemaal zelf uit. Na een vraag komt meestal een antwoord en dat is gewoon erg moeilijk te verstaan. Niet alleen omdat het Swahili is, maar opnieuw ook omdat mensen vaak heel erg zacht praten.

Er valt heel veel te vertellen over alle ervaringen die we hebben opgedaan tijdens het lopen van de visites. De eerste dag al kwamen we in aanraking met een aantal zeer schrijnende gevallen. Zo lag er een vrouw op de afdeling met een Hb dat in Nederlands nauwelijks met het leven verenigbaar is. Deze vrouw lag echter nog levend in bed, maar deed weinig. Toen we navroegen of ze goed at, bleek dat de familie zo weinig geld had dat ze zelfs geen eten voor haar konden betalen. Ze hadden slechts 2000 shilling (minder dan 1 euro). Daarnaast moest deze vrouw bloed hebben. Hoewel bloedproducten hier gratis zijn, was er toch een probleem. Er was namelijk op dat moment geen bloed in het ziekenhuis aanwezig. Alles was op! Het is hier de regel dat wanneer een patiënt bloed ontvangt, een familielid dezelfde hoeveelheid bloed terug gedoneerd. Hierdoor willen ze voorkomen dat de bloedbank leeg raakt. Echter, ter screening wordt al het gedoneerde bloed eerst naar Mwanza gestuurd (8 uur hiervandaan). In Mwanza ligt hierdoor een hele partij bloed te wachten op screening. Hierdoor kan alsnog de situatie ontstaan dat er geen bloed in het ziekenhuis te verkrijgen is, met alle dramatische gevolgen van dien. Het heeft een aantal dagen geduurd voordat deze vrouw het bloed kreeg dat zij nodig had en zij zich weer wat beter voelde.
Een andere schrijnende casus was die van een vrouw met aids. Ze werd ervan verdacht een cryptokokkenmeningitis te hebben (complicaties van de lage afweer bij aids). Zij lag subcomateus en nektstijf in bed. Ook deze mensen hadden absoluut geen geld om medicatie te betalen. Later bleek dat ze misschien wel geld hadden, maar dat de aan alcohol verslaafde echtgenoot van deze vrouw het geld niet wilde geven. Kortom, hij liet zijn vrouw doodgaan. Ik kan al vertellen dat deze vrouw uiteindelijk zonder behandeling naar huis is gegaan. We weten dat zij daar zal overlijden.
Momenteel liggen er nog meer soortgelijke casus.  Daarnaast moeten we wennen aan het feit dat veel onderzoeken hier niet mogelijk zijn en medicijnen niet verkrijgbaar zijn. Hierdoor moet je soms een behandeling starten waar je de gevolgen niet van weet, omdat je bijvoorbeeld niet weet of de patiënt een goede zoutbalans heeft. Daarnaast is er bijvoorbeeld ook geen CT-scan. Kortom, heel lastig soms en ook heftig om al deze casus te zien. Ik heb gelukkig wel het gevoel dat we hier goed op voorbereid zijn, dus deze problemen en schrijnende gevallen komen niet helemaal uit de lucht vallen.

In Rubya werken relatief veel artsen. Er zijn MD’s (6 jarige opleiding zoals wij), EMO’s (5 jarige opleiding) en CO’s (clinical officers, 3 jarige opleiding). Op de afdeling hebben MD’s en EMO’s de leiding en zij doen ook operaties. Let op: dit zijn geen specialisten, maar basisartsen zoals wij ook zullen zijn over een aantal maanden! Op de OPD (out patient department = polikliniek en SEH in één) werken de CO’s. Aangezien de CO’s  het minste ervaring hebben, (slechts drie jaar) gebeurt het zeer regelmatig dat er mensen worden opgenomen met diagnoses die totaal niet te beargumenteren zijn. Zo heeft bijna iedereen malaria of een urineweginfectie en wordt er daardoor behoorlijk vaak met antibiotica gesmeten. Bij elke opname moeten we daardoor zelf opnieuw goed naar de patiënt kijken om te zien of de gestelde diagnose en het ingezette beleid wel de juiste zijn. Dit is helaas vaker niet zo dan wel.

Students everywhere!
Wij zijn niet de enige studenten in Rubya. Er lopen hier heel veel Tanzaniaanse studenten rond, van zowel verpleegkunde als geneeskunde. Het is hier soms echt een invasie. Op woensdag lopen de geneeskunde studenten met ons mee tijdens de visite. Met een enorme groep staan ze om ons heen. We merken dat hun basiskennis nog niet echt op orde is, dus basale dingen uitleggen over diabetes of hypertensie houdt ons op zo’n ochtend wel bezig. Ondertussen kunnen de studenten ons helpen met vertalen als we bij een patiënt staan en zo ontstaat een mooie win-win situatie.
Ook wordt er één keer per week bedside teaching geven, waarbij niet alleen alle studenten, maar ook alle artsen rondom één bed staan. Niet heel patiëntvriendelijk als je het mij vraagt.

Donderdag: zinvolle teambuilding
Donderdagochtend is een speciale ochtend in Rubya. Na de morning prayer gaan we niet meteen door naar de medische overdracht. Nee, nee, onze maatschappelijke plicht roept!! Samen met al het personeel van het ziekenhuis gaan we het ziekenhuis terrein onderhouden. Dit houdt vooral in: grasmaaien/grashakken. Met grote botte machetes hakken we het gras weg. Dit grashakken is vooral hilarisch en aan de juiste techniek moeten we nog werken. Ondertussen worden we door menig verpleegkundige of andere werknemer uitgelachen om ons geklungel of juist om onze fanatieke inzet. Na 30 minuten lopen we dan met beblaarde handen richting de overdracht en kan de dag echt beginnen.

Vrije tijd!
Rubya ligt zoals gezegd behoorlijk afgelegen, dus wat doe je dan als je al om 14:30 klaar bent in het ziekenhuis? Tot nu toe hebben we ons zeker niet verveeld. Omdat er geen supermarkt is, is het kopen en bereiden van eten een van onze bezigheden. Dit kan in het plaatsje Nyakalembe (15 minuten lopen vanaf Rubya). Ik woon hier met meerdere creatieve geesten in huis, dus tot nu toe is het eten erg gevarieerd. Wat je wel niet met avocado, banaan, tomaat, ui en meer  basale ingrediënten kan maken. Een verse vis van de markt op een vuurtje bereiden is ook een uitdaging. Naast het eten dat wij produceren met onze eigen kookkunsten, wordt er twee keer in de week voor ons gekookt door onze mama Juanita die tevens brood bakt, de was doet en het huis schoonmaakt. Heel erg fijn!
Daarnaast zitten we regelmatig ’s avonds met een drankje bij het uitzichtpunt of bestuderen we wat Swahili of tropische ziektebeelden.
Het is nu regenseizoen hier en Rubya ligt op 1500 meter hoogte. Hierdoor kan het hier behoorlijk koud worden in de avond en regent en onweert het regelmatig hard in de ochtend. Gelukkig schijnt de zon altijd aan het einde van de middag en valt hier geen sneeuw, dus we kunnen niet klagen.

Afgelopen weekend zijn we in Rubya gebleven en hebben de omgeving verder verkend. Dit is een verhaal op zich, dus daarover later meer.

Kortom, we hebben het heel erg naar ons zin hier. Plannen voor kerst en oud-en-nieuw zijn in de maak en ons Swahili wordt met de dag beter. Volgend weekend gaan we naar Bukoba (de grootste stad in de buurt op zo’n 3 uur rijden) en dat wordt vast ook weer een avontuurtje op zich.
Ik laat snel weer wat van mij horen.